Në qytetin e lashtë të Peqinit, një qytet i vogël i vendosur në mes të kodrave dhe lumit, i njohur për bukurinë e tij dhe trashëgiminë e tij historike ndodhen themelet e një kalaje të vjetër, pranë qendrës së qytetit. Teksa i afrohesh kalasë së Peqinit, muret e saj të gurta e mbresëlënëse të ftojnë të shkelësh në të kaluarën. Megjithëse pjesa më e madhe e historisë së saj të hershme mbetet e mbuluar me mister, ndërtimi i kalasë besohet se daton që nga epoka romake, ndoshta duke shërbyer si një kullë vrojtimi përgjatë rrugës së famshme Via Egnatia. Me kalimin e kohës, luftëtarët ilirë me gjasë e përdorën vendndodhjen strategjike për qëllimet e tyre mbrojtëse. Kjo qendër e lashtë me një historë të pasur dhe mahnitëse ka qenë dëshmitare e shumë ngjarjeve historike dhe ka luajtur një rol të rëndësishëm në mbrojtjen e territoreve dhe popullsisë së kësaj zone.
Historia e kalasë mendohet se fillon me themelimin e saj në shekullin e 4-të para Krishtit. Ajo u ndërtua si një vendbanim i fortifikuar për të mbrojtur popullsinë nga sulmet e huaj dhe për të kontrolluar rrugën e rëndësishme tregtare që lidhte qytetin me zonat tjera të vendit. Më vonë, kalaja u zgjerua dhe u përmirësua nga romakët, duke u bërë një qendër strategjike e tyre në këtë rajon.
Në shekullin e 5-të, kalaja u pushtua nga vizigotët, një fis i popullsisë gjermane që ishte në lëvizje në atë kohë. Ata shkatërruan pjesën e madhe të kalasë dhe e përdorën atë si një vendbanim të tyre për një kohë të shkurtër. Pas pushtimit të vizigotëve, kalaja u rindërtua dhe u përmirësua përsëri nga bizantinët, që e kthyen atë në një qendër të rëndësishme ushtarake dhe administrative.
Në shekullin e 14-të, kalaja u pushtua nga osmanët, që ishin në ekspansion në Ballkan në atë kohë. Ata e shfrytëzuan vendndodhjen strategjike të kalasë dhe e përdorën atë si një vendbanim ushtarak. Në kohën e zotërimit osman, kala u zgjerua dhe u përmirësua përsëri, duke u bërë një nga kalatë më të fortifikuara në rajon.
Në shekullin e 17-të, Abdi Pasha, një udhëheqës ushtarak shqiptar që u shërbente osmanëve, e shndërroi fortifikimin në një rezidencë luksoze. Ai shtoi një pallat të gjerë dhe një harem të izoluar, duke krijuar një mikrokozmos të fuqisë dhe luksit osman brenda mureve të kalasë.
Gjatë shekullit të 19-të dhe fillimit të shekullit të 20-të, kala u përdor si burg dhe si një vend i kontrollit të autoriteteve osmane mbi popullsinë vendase. Pas pavarësisë së Shqipërisë në vitin 1912, kala u përdor si një vendbanim i fortifikuar për të mbrojtur qytetin dhe popullsinë nga sulmet e mundshme. Megjithatë, pas Luftës së Dytë Botërore, kalaja u lënë në harresë dhe u degradua me kalimin e kohës.
Në fakt, ka disa histori interesante rreth Kalasë së Peqinit. Historiani i shekullit të 17-të, Evliya Çelebi, ka përmendur kalënë në shkrimet e tij, duke theksuar se brenda kalasë jetonin dizdari dhe 70 ushtarë. Ai gjithashtu ka shënuar se në kala ishin pesë topa dhe dhjetë shtëpi të vogla me çati të mbuluara me pllaka. Në anën e majtë të kalasë, e lidhur me një mur, ishte një xhami e vogël pa minare.
Një tjetër histori interesante është se kalaja ishte e pajisur me tunele nëntokësore që shërbenin si dalje disa kilometra larg qytetit në kohëra të vështira. Po ashtu, janë gjetur tuba argjile në muret e kalasë, gjë që arkeologët besojnë se është një tregues se uji u furnizonte nga jashtë kalasë gjatë luftës.
Sot, kalaja është neglizhuar në vend që të ishte një atraksion turistik i rëndësishëm në Peqin dhe pse jo një ndër vendet më të vizituara në rajon. Mund të ofronte një udhëtim emocionues nëpër historinë dhe kulturën e Shqipërisë. Vizitorët mund të shijojin pamjen panoramike të qytetit dhe rrethinave të tij, të eksploronin rrugët e vjetra të kalasë dhe të vizitonin disa prej objekteve historike që ndodhen brenda saj.